2.5. Situational Awareness

Auteur: R.Hoods | Aangemaakt: 03-10-2025

Info

In deze gids leer je over Situational Awareness (SA). Het is een cruciale vaardigheid voor elke militair en helpt om het strijdtoneel te 'lezen'. Na het doornemen van deze gids en het volgen van de bijbehorende training heb je de volgende doelstellingen behaald. Daarnaast ontvang je een trainingsvinkje in de ledenlijst.

• De cursist heeft Situational Awareness.

• De cursist weet hoe situational awereness vergroot kan worden.

• De cursist weet welke factoren een negatieve invloed hebben op de situational awareness en wat de gevolgen zijn.

Wat is Situational Awareness (SA)?

Situational Awareness (SA) is het vermogen van een militair om de omgeving, de dreigingen en de mogelijkheden te begrijpen en continu te evalueren. Het omvat het waarnemen van signalen, het interpreteren van hun betekenis en het anticiperen op toekomstige ontwikkelingen. SA is geen eenmalige handeling, maar een voortdurend proces dat direct invloed heeft op overlevingskansen en operationele effectiviteit.

Situational Awareness bestaat uit drie niveaus:

1. Perceptie - Waarneming van elementen in de omgeving.
   • Voorbeeld: Tijdens een patrouille in stedelijk gebied merkt een speler dat deuren open staan van huizen. Dit kan een indicatie zijn van aanwezige pax in het gebied.
2. Begrip - Het begrijpen van hetgeen is waargenomen.
   • Voorbeeld: Een vuurteamlid hoort voertuigaudio. Het zijn vermoedelijk rupsbanden. Hij geeft dit door aan de vuurteamleider. Die intrepeteert dit als een mogelijke tank en laat de anti-tank specialist alvast gereedmaken en de rest van het team 'hard cover' zoeken.
3. Projectie - Het voorspellen van toekomstige gebeurtenissen.
   • Voorbeeld: Op basis van het 'lezen' van het terrein, besluit de vuurteamleider een andere looproute te kiezen, omdat hij verwacht dat de huidige route in een hinderlaag kan eindigen.

Om binnen Lowtac een leidinggevende rol te kunnen spelen, zoals groepscommandant of vuurteamleider, heb je een bovengemiddeld goede SA nodig. Deze helpt jou en het team om zo veilig en tactisch mogelijk een missie tot een goed einde te brengen.

Factoren die SA beïnvloeden

• Stress en vermoeidheid
  • Tijdens langdurige wandelingen kan de focus afnemen. Dit beïnvloed de SA. (Langdurig of zwaar) contact kan zorgen voor stress en daarbij een vol hoofd. Ook dit kan resulteren in verminderde SA. Daarom is het belangrijk om enkel GC of VTL te slotten met een 'Fris hoofd'.
• Infomratie-overbelasting
  • Veel communicatie (en zeker met de short- en longrange tegelijkertijd) kan zorgen voor minder SA. Het hoofd moet in korte tijd veel informatie tegelijk verwerken. Houd comms daarom altijd zo kort en strak mogelijk.
• Verminderde communicatie
  • Als vijanden niet effectief worden doorgegeven, zorgt dit voor minder SA. De VTL kan moeilijker sturing geven en iedereen in veiligheid houden. Ook radio-uitval of een andere radio-uitgifte kan zorgen voor minder SA. Het is immers moeilijker om elkaar te bereiken.
• Gewonden
  • Iedereen vertrouwt op de specialisten binnen het team. Als er gewonden zijn, vallen bepaalde taken weg. Een weggevallen VTL zorgt voor een gebrek aan sturing. Een gewonde medic zorgt voor meer spanning en het nemen van meer risico's om diegene zo snel mogelijk op te krijgen. In deze chaos is het een stuk lastiger om logisch na te blijven denken en prioriteiten te stellen.

Het vergroten van SA

1. Scan met het team 360 graden. De voorman houdt front in de gaten. LOER (Links Oneven Even Rechts) wordt ingezet om de zijflanken te dekken en de laatste man houdt achter in de gaten. Zo zie je dreiging zo snel mogelijk aankomen om er effectief op in te spelen.
2. Goede navigatieskills en kaartlees techniek. Wanneer je goed kunt kaartlezen en jouw positie snel en effectief kunt herkennen, kun je ook adequater inspelen op dreigingen.
3. Teken het plan en vijanden in op de kaart voor jouw teamgenoten. Dit helpt iedereen het grote plaatje beter te begrijpen.
4. Weet waar je teamleden zijn. Zo kun ze gemakkelijk ondersteunen waar nodig.
5. Communiceer kort en bondig. Zo weet iedereen snel wat er speelt en kan er adequaat op reageren.
6. Oefen regelmatig drills met elkaar. Wanneer iedereen handelt vanuit dezelfde patronen (mussle memory), is er meer hersencapaciteit over om over andere dingen na te denken.
7. Duidelijk briefen vooraf helpt. Door vooraf met elkaar de verwachtingen af te stemmen, hoeft dit niet meer te gebeuren als de pleurig uitbreekt. Iedereen weet wat die aan een ander heeft.
8. Naderhand diebriefen helpt. Tijdens een gevechtspauze of na een sessie evalueren helpt om beter te worden en in toekomstige missies niet dezelfde fouten te maken. Het vergroot de afstemming naar elkaar.
9. Zorg dat je bekend bent met vijandige gear, wapens en voertuigen. Dit helpt om sneller uit te roepen.

Gevolgen van gebrekkige SA

• Verrassingen door de vijand met een verlies van het initiatief als gevolg.
• Verminderde slagkracht en verhoogde kwetsbaarheid.
• Blue-on-blue incidenten/friendly fire.
• Inefficiënt gebruik van middelen en tijd. De snelheid raakt uit de sessie of mensen hebben onvoldoende te doen.